Het slimme onbewuste

Ap Dijksterhuis schrijver van het boek “Het slimme onbewuste” was te gast in Oisterwijk. Daar moest ik natuurlijk bij zijn.

Waarom helpt nadenken vaak niet bij het nemen van beslissingen? We denken dat het bewustzijn ons verstandig en rationeel maakt en dat de baas is in ons brein.

Net voor zijn studie reis naar Schotland gaf Ap Dijksterhuis een presentatie over het slimme onbewuste. In deze blog een verslag van zijn presentatie over het slimme onbewuste.

Ap Dijksterhuis

Ap Dijksterhuis is hoogleraar psychologie aan de Radboud Universiteit van Nijmegen. Hij doet onderzoek naar onbewuste processen en is sinds kort gestart met een nieuwe onderzoekslijn geluk. Helaas ging hij daar niets over vertellen maar wie weet later…

De capaciteit van ons onbewuste is ongeveer 200.000 keer zo groot als die van het bewustzijn en stuurt daarmee ons gedrag, denken en gevoel. Als je de vergelijking zou trekken met afstanden dan is het bewuste 1 meter en het onbewuste van Oisterwijk naar Groningen.

Tijdens de presentatie kwamen er drie onderdelen aanbod.

– Invloed van omgeving op gedrag

– Invloed van associatie op gedrag

– Rol van onbewuste bij besluitvorming

Invloed omgeving op gedrag

Zonder dat we het zelf in de gaten hebben heeft je omgeving invloed op je gedrag. Er passeerde een aantal interessante onderzoeken waaruit de invloed van je omgeving op je gedrag bleek.

Onderzoek competente hoofden

Ap Dijksterhuis toonde twee foto’s van presidentskandidaten in Amerika en vroeg wie is het meest competent. De meeste mensen kiezen voor dezelfde foto. In een onderzoek mochten mensen 1 seconden naar de foto’s kijken. Het bleek dat degene met het meest competente gezicht in 70% van de gevallen de verkiezingen ook won.

Een smal hoofd is niet geschikt voor de politiek. Wil je succesvol in de politiek worden dan is een bredere kaak wenselijk

Een competent gezicht is overigens iets anders dan een knap gezicht. Een grote neus schijnt je bijvoorbeeld uitermate competent te maken, terwijl het babyface van Leonardo DiCaprio wel knap is, maar uitermate incompetent. In het algemeen geldt: hoe kinderlijker het gezicht, hoe incompetenter. Dus heb je een rond hoofd met bolle wangen, een kleine neus en grote ogen, dan kan je die politieke carrière wel op je buik schrijven.

Onderzoek groep studenten ja en nee knikken

In dit onderzoek werd een groep studenten in twee groepen gedeeld. Er werd hen gezegd dat ze onderzoek deden naar de beweging bij joggen en fietsen. Dus een groep moest met het hoofd een fietsbeweging maken. Met andere woorden zij moesten nee knikken.

De groep joggers die moesten ja knikken. Gedurende het experiment kregen ze een koptelefoon op met argumenten voor het verhogen van het collegegeld. De groep ja knikkers waren eerder geneigd hier mee in te stemmen dan de nee knikkers.

Dus wil je veel van deze blog opsteken ga dan vanaf nu ja knikken.

Derren Brown

Een ander mooi voorbeeld van de kracht van omgeving en hoe dit ons onbewuste beïnvloed is de onderstaande video van Derren Brown.

De kracht van rechts

Onderzoek naar hoe je mensen kan beïnvloeden om gezonder te eten. Rechtshandige hebben een voorkeur voor rechts. Producten die rechts staan in een winkel of in tijdens een buffet die rechts van de persoon staan worden vaker gekozen dan producten die links staan.

Onderzoek op hangbrug

Tijdens het onderzoek lieten ze mannen over een hangbrug lopen. Een mooie vrouw die stelde de interview vragen en vroeg de mannen drie weken later terug te bellen. Er werden twee groepen gemaakt.

De ene groep die werd geïnterviewd op de brug. De andere groep mannen werd nadat ze over e hangbrug hadden gelopen geïnterviewd door de mooie vrouw.

De groep mannen die nadat ze over de hangbrug hadden gelopen belde een redelijk groot deel na drie weken de vrouw netjes terug. De groep mannen die op de hangbrug hadden gestaan belde vrijwel allemaal terug en sommige zelfs al eerder en vroegen vaker de vrouw om een date.

Wat gebeurde er? Als je op de zo’n brug staat gaat je hartslag omhoog, je handen gaan wat zweten, je hebt een raar gevoel in je buik. Je lichaam geeft een angstreactie. Dan staat daar midden op de brug een mooie vrouw, die aandacht aan je besteed en ook nog haar telefoonnummer geeft.

Een deel van de mannen op de hangbrug werd “verliefd”. Denk nu maar eens na hoe je eigen partner hebt ontmoet.

Invloed van associatie en gedrag

Onderzoek priming studenten

Priming is via subtiele onbewuste ‘suggesties’ het beïnvloeden van gedrag. Het idee achter priming is dat je eigenlijk waarneming simuleert. Bij priming activiteiten activeer je bepaalde kennis, bijvoorbeeld een bepaalde eigenschap of stereotype, zonder dat een persoon zich daar bewust van is.

Ap Dijksterhuis ontdekt dat je mensen slimmer of dommer kon maken door proefpersonen te primen met verschillende woordensets. Hadden de proefpersonen zich verdiept in professoren dan werden aanmerkelijk hogere scores behaald op Trivial Pursuit vragen. Was ze gevraagd om zich te richten op voetbalhooligans en fotomodellen dan sloeg de domheid toe.

Priming werkt ook door op gedrag. Wie in een kamer eet met de geur van schoonmaakmiddel, laat aanmerkelijk minder kruimels achter dan als de geur er niet is. Ook gaan we langzamer lopen als we denken aan bejaarden en van politieke debatten worden we langdradiger.

Malcolm Gladwell, auteur van het veelgelezen boek Blink, licht in onderstaande video het fenomeen priming toe.

Associatie rekenen mannen en vrouwen

Er is geen verschil in hoofdrekenen tussen mannen en vrouwen. We hebben helaas wel de associatie dat mannen beter in hoofdrekenen zijn dan vrouwen. Als mannen tijdens hoofdrekenen aan vrouwen denken dan worden ze slechter in hoofdrekenen. Als vrouwen aan mannen denken tijdens hoofdrekenen dan worden ze beter in hoofdrekenen.

Rol van onbewuste bij besluitvorming

Wanneer maak je een goede beslissing?

Ap Dijksterhuis geeft aan dat er grofweg drie manieren van beslissen zijn:

– langer nadenken over beslissingen

– snel beslissen

– beslis na onbewust nadenken (slaap er een nachtje over)

Onbewust nadenken voelt als een soort intuïtie.

Wat blijkt is dat mensen die er lang over na denken en alle voors en tegen onder elkaar zetten minder goede beslissingen nemen dan mensen die beslissen na er een nachtje over geslapen hebben en niet bewust bezig zijn geweest met de beslissing.

Een simpele beslissing kan je beter bewust maken. Heb je een complexe beslissingen zou je meer moeten vertrouwen op je onbewuste.

Dank aan Ap Dijksterhuis voor deze leerzame avond!

Een tijdje terug gaf Ap Dijksterhuis bij NOBCO een soortgelijke presentatie over het slimme onbewuste. In deze video kan je een deel bekijken.

Vind jij dit artikel over het slimme onbewuste interessant help dan mee deze te verspreiden door het te delen met andere professionals. Dit kan door middel van het klikken op de social media knoppen. Ik vind het ook altijd fijn als je een reactie achterlaat.